دوست با ارزش از دیدگاه امام علی (علیه السلام)

آن حضرت می فرماید: در گذشته برای من برادری دینی بود؛ چون دنیا در نظر او خیلی کوچک بود، شخصیت او در نظر من بسیار بزرگ می نمود. از جمله صفات نیکوی او این بود که هرگز شکمش نتوانسته بود بر او مسلط شود. اگر به چیزی نمی رسید، به هیچ وجه حسرتش را نمی خورد. هم چنین اگر به چیزی از مال دنیا دست می یافت، خوش حال و فرحناک نمی شد و افراط نمی کرد. اکثر روزها ساکت و صامت بود؛ ولی اگر موقعی پیش می آمد که در جمعی سخن می گفت، به قدری جالب و منطقی صحبت می کرد که برای احدی جای گفتار باقی نمی ماند، و هر چه از او می پرسیدند، در حد لازم پاسخ می گفت.
حضرت در رابطه با موقعیت دوستش می فرماید: او خودش از طبقه ی پایین جامعه بود و ظاهرا مردم او را ضعیف می پنداشتند؛ ولی وقتی که مسئله ای جدی پیش می آمد، چون شیری نیرومند مشغول به کار می شد. اگر در مطلبی بین او و دیگری اختلافی پیدا می شد، تا پیش قاضی نمی رفت دلیلش را ارائه نمی کرد. هر کس را که در مسئله ای عذری داشت، به هیچ عنوان سرزنش نمی کرد تا این که عذرش را به خوبی گوش می کرد و کاملا مشخص می شد. هرگز از درد یا گرفتاری خود شکایت نمی کرد؛ مگر بعد از خوب شدن و مرتفع شدن آن، که البته در آن صورت هم اگر لازم بود تعریف می کرد.

هر چیز و هر کاری را که بر عهده می گرفت، کاملا انجام می داد و وفای به عهد می کرد یا اگر نمی توانست و از عهده ی او خارج بود، از اول قول نمی داد و به عهده نمی گرفت. اگر احیانا می توانستند در گفتار بر او پیروز شوند، اما در سکوت کسی نمی توانست او را شکست دهد. در گوش دادن و شنیدن سخن دیگران حریص تر بود تا این که خود سخن بگوید. اگر دو موضوع و مطلب ناگهانی پیش می آمد، درباره ی هر دو موضوع فکر می کرد؛ هر کدام به هوای نفس نزدیک تر بود با آن مخالفت می کرد و دومی را انتخاب می کرد.
در پایان حضرت به پیروانش تذکر می دهد بر شما لازم است که دقت کنید و این صفات انسانی را در خود ایجاد کنید . (1)

پی نوشت :

1. حکم و مواعظ نهج البلاغه ، محمد دشتی شماره 281 .

منبع:یادداشتهایی از اخلاق و ارزشهای انسانی /س